![]()
Gdańsk, dnia 27.03.2007 r
L.dz............./2007 /za dowodem doręczenia/ DECYZJA Na podstawie:
Pomorski Wojewódzki
Inspektor Ochrony Środowiska w Gdańsku orzeka Nie uwzględnić wniosku Gdańskich Zakładów Nawozów Fosforowych „FOSFORY" spółka z o.o. w Gdańsku z dnia 10 stycznia 2007 r w sprawie ustalenia terminu na usunięcie naruszeń polegających na migracji odcieków do wód podziemnych i Martwej Wisły ze składowiska fosfogipsów w Wiślince według programu zgłoszonego w tym wniosku i wstrzymać działalność związaną z unieszkodliwianiem odpadów o kodzie 06 09 80 poprzez ich składowanie na tym składowisku z dniem 30 kwietnia 2007 r. Uzasadnienie Gdańskie Zakłady Nawozów Fosforowych „Fosfory" eksploatują składowisko odpadów, położone w miejscowości Wiślinka. Na składowisku składowany jest fosfogips, odpad z produkcji kwasu fosforowego o kodzie o kodzie 06 09 80. Hałda fosfogipsów zlokalizowana jest w rejonie Martwej Wisły, z którą bezpośrednio sąsiaduje od swej północnej strony. Odpady składowane są w dawnym wyrobisku gliny. Hałda zabezpieczona jest rowem opaskowym przejmującym odcieki, które kierowane są do zbiornika retencyjnego. Od strony Martwej Wisły, składowisko zabezpieczone jest wałem ziemnym. Teren składowiska ma również kontakt z systemem rowów melioracyjnych oraz kanałów żuławskich. System rowów melioracyjnych prowadzących od hałdy na pola uprawne, odcięty został tzw. korkami, których zadaniem jest odizolowanie zanieczyszczonych wód ze składowiska. Eksploatowane od ponad 30 lat składowisko zajmuje łącznie powierzchnię około 34 ha. Wysokość składowania sięga 41 m a ilość złożonych odpadów wynosi ok. 16 mln ton. Zgodnie z obowiązującymi przepisami, zawartymi w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 9 grudnia 2002 r w sprawie zakresu, czasu, sposobu oraz warunków prowadzenia monitoringu składowisk (Dz.U. nr 220, poz.1858), Gdańskie Zakłady Nawozów Fosforowych obowiązane są do monitorowania składowiska. Monitoring ten obejmuje, między innymi, badania jakości wód podziemnych, w pięciu wiązkach piezometrów oraz badania składu wód powierzchniowych. Wyniki zakładowego monitoringu, według ustaleń kontroli przeprowadzonej w 2005 r, wykazały podwyższone stężenie fosforanów w płytkich piezometrach P9 (zlokalizowanym od strony Martwej Wisły) i P1 (zlokalizowanym od strony wschodniej składowiska), co wskazywało na możliwość migracji odcieków z hałdy. Dlatego w okresie październik - grudzień 2005 r Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska wykonał własne badania jakości wód powierzchniowych i podziemnych w następujących punktach pomiarowych, wyznaczonych w oparciu o istniejącą sieć monitoringu zakładowego:
Ze względu na skład gromadzonego na hałdzie odpadu, badaniami objęto następujące wskaźniki zanieczyszczeń: fosforany, fluorki, siarczany, odczyn pH. W wodach podziemnych oraz zbiorniku retencyjnym wykonano również badania na zawartość metali: miedzi, ołowiu, rtęci, baru, selenu, manganu, arsenu, chromu, cynku, kadmu, niklu. Z uwagi na brak norm odnośnie jakości wód powierzchniowych i podziemnych uzyskane wyniki, zgodnie z zaleceniami GIOŚ, porównano z wartościami zawartymi w nie obowiązującym rozporządzeniu Ministra Środowiska z dn. 11.02.2004 (Dz.U. Nr 32 poz. 284). Wyniki badań Martwej Wisły wykazały, że wartość graniczna dla V klasy wód powierzchniowych (1 mg PO4/l) przekroczona była w większości pobranych prób. Wysokie stężenia fosforanów zarejestrowano u brzegu Martwej Wisły, obok składowiska (9,7 mgPO4/l) oraz w rejonie mostu pontonowego na Martwej Wiśle (6,84 mgPO4/l). W przekroju ujściowym rzeki, ok. 20 km poniżej składowiska (zgodnie z wynikami realizowanego w 2005 r monitoringu) stężenie fosforanów było o wiele niższe i mieściło się w zakresie 0,19 - 1,07 mgPO4/l, średnio 0,37 mgPO4/l. W przekroju pomiarowym Błotnik, zlokalizowanym ok. 5 km powyżej składowiska, stężenie tego wskaźnika było podwyższone, w granicach 2,13 - 9,27 mgPO4/l, średnio 4,89 mgPO4/l. Należy jednak zwrócić uwagę, że kierunek przepływu wód Martwej Wisły jest zmienny i na jakość wód w rejonie przekroju Błotnik rzutować mógł okresowy dopływ z kierunku składowiska. Wartość graniczna dla V klasy wód podziemnych (5 mg PO4/l) przekraczana była głównie w piezometrach zbierających wody pod powierzchnią terenu, zwłaszcza P1 i P9. Stężenie fosforanów w P9 wynosiło maksymalnie 65,5 mgPO4/l. Stężenie fosforanów w P1 przekraczało 400 mg PO4/l. Wysokiemu stężeniu fosforanów towarzyszyło obniżone pH i podwyższone stężenie fluorków, co wskazywało na oddziaływanie odcieków hałdy. Stężenia fosforanów w pozostałych piezometrach nie przekraczały kilku miligramów/l z wyjątkiem piezometru P3, w którym stwierdzono jednorazowy wzrost tego wskaźnika do 128 mg PO4/l (analiza z dn. 05.12.06). Fakt istnienia przecieków potwierdzało również rozlewisko przy brzegu Martwej Wisły. Próby pobrane z tego miejsca wykazały obecność fosforanów w stężeniu do 551mg PO4/l, przy odczynie pH 3,4. Na poziomie plejstoceńsko-holoceńskim (piezometry głębokie) wysokie wartości fosforanów odnotowano jedynie w piezometrze P10, zlokalizowanym pomiędzy hałdą a Martwą Wisłą co potwierdza tezę o przecieku. Stężenie fosforu w wodach ujmowanych tym piezometrem, wg. monitoringu realizowanego przez GZNF w 2005 r, wahało się od 2,40 do 677 mgPO4/l. Należy zaznaczyć, że wykonana w lutym 2006 r, przez Wydział Chemiczny Politechniki Gdańskiej „Ekspertyza określająca stopień spełnienia standardów jakości środowiska w rejonie składowiska fosfogipsów w Wiślince", również wskazała na fakt migracji odcieków z hałdy do Martwej Wisły zalecając jego likwidację oraz wyjaśnienie przyczyn podwyższonego stężenia fosforanów w piezometrach P1 i P9. Monitoring WIOŚ kontynuowany w 2006 r wykazywał stale pogarszającą się jakość wód podziemnych, zwłaszcza w piezometrze P9. Stężenie fosforanów próbie pobranej z tego otworu w czerwcu 2006 r doszło do 1580 mg mgPO4/l. W piezometrze P1 stężenie tego wskaźnika mieściło się w granicach 381 - 1384 mgPO4/l. Podwyższoną zawartość fosforanów stwierdzono również w rowach melioracyjnych w sąsiedztwie składowiska, poza systemem zabezpieczeń (korki). Szczególnie wysokie stężenie tego wskaźnika, w granicach 118 do 241 mgPO4/l, występowało w rowie R6. Z uwagi na wysokie stężenia fosforanów w wodach powierzchniowych i podziemnych w sąsiedztwie składowiska, świadczące o pogarszającej się jakości tych wód, Pomorski Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska, decyzją nr 2446/2006/mm z dnia 28 marca 2006 r, zobowiązał Gdańskie Zakłady Nawozów Fosforowych, w trybie artykułu 59, ust. 2 ustawy o odpadach, do opracowania harmonogramu działań zmierzających do ustalenia przyczyn i zlikwidowania źródeł przecieków z hałdy fosfogipsu powodujących zanieczyszczenie wód powierzchniowych oraz podziemnych, w terminie do 31 sierpnia 2006 r. W dniu 30 maja 2006 r przedłożona została przez GZNF „Koncepcja i harmonogram działań zmierzających do zlikwidowania przecieków ze składowiska fosfogipsów w Wiślince" opracowana przez PU OIKOS sp. z o.o. w Gdańsku. Zawierała ona 5 wariantowych rozwiązań, i Jednym z nich było wykonanie od strony Martwej Wisły, za wałem zabezpieczającym, izolacji liniowej, uzupełnionej o prace rekultywacyjne zanieczyszczonego gruntu. Pismem l.dz. 4059/2006/Pt z dnia 6 czerwca 2006 r WIOŚ przedstawił uwagi do koncepcji wskazując na konieczność poprzedzenia planowanych prac badaniami geologicznymi oraz uzgodnienia ich ze specjalistami w zakresie hydrogeologii i geotechniki. Przeprowadzona, na przełomie sierpnia i września 2006 roku, kontrola sprawdzająca realizację decyzji wykazała, że od strony Martwej Wisły wykonane zostały prace uszczelniające na długości 200 m, przy długości hałdy ok. 400 m. Podniesiona została również rzędna rowu opaskowego, zbierającego odcieki. Badania jakości wód podziemnych w piezometrach, wykonane przez WIOŚ dnia 28.08.2006 roku, wykazały pewną poprawę (w piezometrze P-9 fosforany z 1364 - 1580 mg PO4/l spadły do 70,8 mg PO4/l). Zakład nie wykonał natomiast żadnych prac mających na celu ograniczenie migracji zanieczyszczeń od strony wschodniej składowiska (w rejonie piezometru P1). Kolejna kontrola, przeprowadzona w dniu 08 listopada 2006 r wykazała jednak, że migracja odcieków ze składowiska w stronę Martwej Wisły trwa nadal, również w rejonie wykonanych zabezpieczeń. Sporządzono dokumentację fotograficzną oraz pobrano próby do analiz, uzyskując następujące wyniki:
Wyniki wielokrotnych kontroli WIOŚ, będących skutkiem szeregu interwencji, w tym doniesień prasowych, świadczyły o braku należytej staranności w eksploatacji i utrzymaniu składowiska. Podejmowane przez zakład działania miały charakter doraźny, często tylko maskujący odcieki, widoczne na powierzchni terenu przy brzegu Martwej Wisły. Mimo zobowiązania zarządzeniem pokontrolnym z dnia 14 czerwca 2005 r, nie został rozwiązany problem odcieków zmagazynowanych w zbiorniku retencyjnym. Skutkiem są rozlewiska odcieków (co wykazały analizy kontrolne WIOŚ) w sąsiedztwie zbiornika. W tej sytuacji Wojewódzki Inspektor dnia 7 stycznia 2007 r wszczął postępowanie administracyjne w trybie art. 13, ust. 6 ustawy o odpadach w celu wstrzymania eksploatacji składowiska. Na podstawie art. 13 ust. 8 powyższej ustawy GZNF wystąpiły pismem z dnia 10 stycznia 2007 roku o ustalenie terminu na usunięcie naruszeń, zobowiązując się do wykonania skutecznych zabezpieczeń środowiska, całkowicie likwidujących migrację odcieków z hałdy. Proponowany przez zakład program działań obejmuje: > dodatkowe zabezpieczenie hałdy od strony Martwej Wisły poprzez:
> ograniczenie migracji wód opadowych w głąb hałdy poprzez zasypywanie powstających zapadlisk i szczelin oraz uzupełnianie rekultywacji zasypanych miejsc, w terminie od 1 kwietnia 2007 r, > wykorzystanie odcieków zgromadzonych w zbiorniku retencyjnym do rekultywacji hałdy, w terminie od dnia 15 czerwca 2007 r. Mając na uwadze, że wcześniej przeprowadzone przez zakład prace zabezpieczające nie przyniosły pożądanych rezultatów a propozycja działań przedstawionych przez zakład budziła poważne wątpliwości, Pomorski Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska zlecił na zewnątrz dokonanie oceny tego programu. "Ocena skuteczności rozwiązań zaproponowanych przez Gdańskie Zakłady Nawozów Fosforowych, mających na celu zabezpieczenie hałdy fosfogipsów w Wiślince k. Gdańska przed oddziaływaniem na środowisko", opracowana przez zespół autorski w składzie: prof. zw. dr hab. inż. Eugeniusz Dembicki, prof. dr hab. Andrzej Sadurski, dr inż. Włodzimierz Cichy, dr Mirosław Sprinsky, zawiera następujące wnioski:
Powyższe ustalenia świadczą, ze składowisko, jako instalacja do unieszkodliwienia odpadów, nie spełnia wymagań dla tego typu instalacji, zawartych w art. 13 ust. 1 i ust. 5 pkt. 1 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r o odpadach (j.t. w Dz. U nr 39/2007, poz. 251) jest bowiem źródłem emisji poprzez niekontrolowane odprowadzanie odcieków (ścieków) do ziemi, wód podziemnych i powierzchniowych o bardzo wysokich stężeniach fosforanów, fluorków oraz obniżonym odczynie pH. Nie zapewnia też wymagań § 14 pkt. 3 i 4 rozporządzenia z dnia 24 marca 2003 r „w sprawie szczegółowych wymagań dotyczących lokalizacji, budowy, eksploatacji i zamknięcia, jakim powinny odpowiadać poszczególne typy składowisk odpadów" (Dz.U. nr 61, poz. 549), poprzez:
Pismem L.dz. DN/131/2007 z dnia 19.03.2007 r PWIOŚ przekazał GZNF „Ocenę skuteczności rozwiązań..." jako dowód w sprawie. Dnia 26.03.2007 r wpłynęło pismo zakładu z uwagami do oceny oraz pozostałych materiałów, zebranych przez wojewódzki inspektorat. Do pisma dołączone zostały:
Po przeanalizowaniu treści pisma GZNF oraz załączników Pomorski Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska uznał, ze nie zasługują one na uwzględnienie. Nie wnoszą bowiem nowych faktów do postępowania prowadzonego przez Inspektorat. Uwagi zawarte w piśmie zakładu, dotyczące oddziaływania składowiska na wody powierzchniowe i podziemne, skuteczności wykonanych i planowanych zabezpieczeń oraz bilansu wodnego a tym samym problemu ujęcia i utylizacji odcieków z hałdy, opierają się na materiałach już włączonych do postępowania i przeanalizowanych przez WIOS. W większości są powtórzeniem wcześniejszych argumentów GZNF. Odnośnie materiałów dołączonych do pisma zakładu, nie znanych dotychczas Inspekcji: wyniki badań geologiczno-inżynierskich, przeprowadzonych przez „Geoprojekt" Gdańsk w latach 1966-1968, potwierdzają w pełni informacje zawarte w opisach piezometrów P9 i P10, przedstawione w wyżej wymienionej „ocenie skuteczności rozwiązań zaproponowanych przez GZNF..." .W obrębie składowiska od powierzchni terenu zalegają warstwy mułów i namułów w stanie plastycznym i miękkoplastycznym. Są to więc grunty słabe z punktu widzenia geotechniki. Nie stanowią one zwartej, wytrzymałej warstwy nieprzepuszczalnej, o czym świadczy chociażby mapa wychodni gruntów na powierzchni terenu załączona do dokumentacji. Również wysokie współczynniki filtracji namułów świadczą o tym, że są one przewarstwione licznymi wkładkami i soczewkami piaszczystymi. Na skutek nacisku 40-metrowej hałdy o masie ok. 16 mln ton fosfogipsów grunty te z pewnością uległy odkształceniom. Stąd rysunki i wnioski zawarte w ocenie warunków gruntowych, wykonanej w 2007 r przez „Geoservice", należy uznać za mało precyzyjne. Konsolidacja gruntów słabych pod hałdą powinna się objawiać zmniejszającymi się osiadaniami w czasie. Tymczasem ostatnie obserwacje „OIKOS"- u, w porównaniu z badaniami Politechniki Gdańskiej z 1988 r., wskazują akurat na zupełnie odwrotne, a więc bardzo niekorzystne zachowanie się hałdy. Tym bardziej, że od czasu wykonania tych badań upłynęło ponad 18 lat. Mając na uwadze, że:
Jednocześnie przypomina się, że zgodnie z art.13, ust. 6 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r o odpadach (j.t. w Dz. U nr 39/2007, poz. 251) Gdańskie Zakłady Nawozów Fosforowych „Fosfory" sp. z o.o, mimo wstrzymania prowadzonej działalności, obowiązane są do usunięcia jej skutków na własny koszt. Pouczenie Od
niniejszej decyzji przysługuje strome odwołanie do Głównego Inspektora
Ochrony Środowiska w Warszawie, złożone za pośrednictwem Pomorskiego
Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska w Gdańsku, w terminie 14
dni od daty otrzymania decyzji.![]() ![]() Otrzymują:
|